Υψηλό ως το 2025 θα παραμείνει στην Ευρώπη το κόστος ηλεκτροπαραγωγής από τις μονάδες φυσικού αερίου, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, στον απόηχο της εκτίναξης της τιμής του στο TTF το 2022.
Στην έκθεση για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας το 2023, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (International Energy Agency – IEA) «βλέπει» αύξηση της ζήτησης τα επόμενα χρόνια, ιδίως από την Κίνα, την Ινδία και τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, «απογείωση» της παραγωγής ρεύματος μέσω ΑΠΕ – αλλά και της αμφιλεγόμενης πυρηνικής ενέργειας, καθώς και σταθερά επίπεδα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από την ηλεκτροπαραγωγή ως το 2025.
Παράλληλα τονίζεται ότι ο αντίκτυπος των καιρικών φαινομένων στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας θα ενταθεί, αφενός λόγω της αυξημένης χρήσης ρεύματος για θέρμανση και αφετέρου λόγω της μεγαλύτερης συμμετοχής των εξαρτώμενων από τις καιρικές συνθήκες ΑΠΕ στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής.
Ευρώπη: Ακριβή ως το 2025 η ηλεκτροπαραγωγή με φυσικό αέριο
Το κόστος ηλεκτροπαραγωγής με καύση φυσικού αερίου αναμένεται να παραμείνει υψηλό ως το 2025 στην Ευρώπη, αναφέρεται στην έκθεση του ΙΕΑ.
Σε συνέχεια της εκτίναξης της τιμής του φυσικού αερίου στο TTF το 2022, «οι μελλοντικές καμπύλες στα τέλη Ιανουαρίου 2023 δείχνουν ότι, παρά τη μείωση, τόσο οι τιμές του φυσικού αερίου όσο και του άνθρακα παραμένουν πολύ πάνω από τους προ του 2021 ιστορικούς μέσους όρους μέχρι το 2025, στα 15-20 δολάρια ανά βρετανική μονάδα θερμότητας και 130-170 δολάρια ανά τόνο, αντίστοιχα». Μόλις το 2025 το κόστος παραγωγής (ρεύματος) από φυσικό αέριο «αναμένεται να μειωθεί και να προσεγγίσει τα επίπεδα του κόστους παραγωγής από άνθρακα», σημειώνει ο Οργανισμός.
Το ιβηρικό μοντέλο
Στην έκθεσή του ο ΙΕΑ προχωρά σε επισκόπηση του λεγόμενου «ιβηρικού μοντέλου», των μέτρων που πήραν Ισπανία και Πορτογαλία εντός του 2022 για τη τιθάσευση της ενεργειακής κρίσης. «Τον Ιούνιο του 2022, οι κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Πορτογαλίας έλαβαν εξαίρεση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που τους επέτρεπε να περιορίσουν την τιμή του φυσικού αερίου και του άνθρακα για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας. Το μέτρο ξεκίνησε στις 14 Ιουνίου και θα διαρκέσει έως τις 31 Μαΐου 2023. Περιορίζει την μέγιστη τιμή του φυσικού αερίου και του άνθρακα που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας σε 40 ευρώ/MWh κατά τους πρώτους έξι μήνες και στη συνέχεια αυξάνεται κατά 5 ευρώ/MWh ανά μήνα μέχρι να φτάσει τα 70 ευρώ/MWh. Έτσι, αυτό μέτρο μειώνει την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας και περιορίζει τα έκτακτα κέρδη των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας», αναφέρεται.
«Το ιβηρικό μοντέλο κατάφερε να μειώσει τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ισπανία, αλλά, ταυτόχρονα, είχε κάποιες συνέπειες. Το ανώτατο όριο τιμών οδήγησε σε αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην Ισπανία καθώς και σε εξαγωγή της φθηνότερης ενέργειας προς τις γειτονικές χώρες, οι οποίες ωφέλησαν την Πορτογαλία, το Μαρόκο και κυρίως τη Γαλλία». «Αυτό προκάλεσε στρεβλώσεις στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, καθώς και στις αγορές spot και futures της Ιβηρικής. Αυτά τα ζητήματα, αν και σημαντικά, ήταν περιορισμένης εμβέλειας λόγω του χαμηλού επιπέδου διασύνδεσης μεταξύ της Ισπανίας και της υπόλοιπης Ευρώπης», αναφέρει ο ΙΕΑ.
Το πλαφόν
Όσον αφορά το πλαφόν στην τιμή του αερίου, στο οποίο κατέληξε μετά από μήνες διαπραγματεύσεων η ΕΕ στα μέσα Δεκεμβρίου, ο ΙΕΑ αναφέρει ότι είναι πολύ νωρίς για να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις του, και οι βασικές πτυχές της εφαρμογής του πρέπει να αποσαφηνιστούν. «Η αλληλεπίδραση μεταξύ του πλαφόν και των προθεσμιακών αγορών, όπου πολλοί από τους παραγωγούς μπορεί να έχουν ήδη πουλήσει ποσότητες ενέργειας, θα είναι καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία του μέτρου», αναφέρεται.
Όσον αφορά την έκτακτη φορολόγηση επί των υπερκερδών των ενεργειακών εταιρειών, τονίζεται ότι η εφαρμογή του μέτρου δεν είναι ομοιόμορφη σε την ΕΕ.
«Ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως η Τσεχική Δημοκρατία, Ελλάδα και η Ιταλία, έχουν ορίσει τα ποσοστά (φορολόγησης των υπερκερδών) πολύ υψηλότερα, στο 60%, 90% και 50%, αντίστοιχα, από το ποσοστό αναφοράς του 33%. Η Τσεχική κυβέρνηση επέκτεινε επίσης τον φόρο αλληλεγγύης όχι μόνο στις ενεργειακές εταιρείες, αλλά και σε ορισμένες τράπεζες. Ομοίως, η Ισπανία επέβαλε αυτόν τον φόρο, ο οποίος αρχικά απευθυνόταν στις ενεργειακές εταιρείες, σε ορισμένες εγχώριες τράπεζες».
Τέλος, τονίζεται ότι η εφαρμογή μέτρων στήριξης στην Ευρώπη βοήθησε να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης στους οικιακούς καταναλωτές. «Με βάση την ανάλυση της VaasaETT σε επιλεγμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, τα μέτρα των κυβερνήσεων απέτρεψαν κατά μέσο όρο μια αύξηση κατά 14% των τιμών στα νέα συμβόλαια οικιακής ηλεκτρικής ενέργειας το 2022, λαμβάνοντας υπόψη τις εκτιμήσεις των μέσων ετήσιων τιμών με και χωρίς μέτρα».
